Architect Thomas Rau bedacht Madaster: een kadaster voor materialen in de gebouwde omgeving. Financieel adviseur Pablo van den Bosch onderkende de potentie ervan en werd een van de founding fathers. “We ontwikkelen door naar een wereldwijd register.”

Het doel van Madaster is om afval te elimineren door materialen een identiteit te geven. Het Madaster platform fungeert als online bibliotheek van materialen in de gebouwde omgeving. Van elk in Madaster geregistreerd gebouw kan een materialenpaspoort worden gegenereerd dat laat zien welke materialen erin zijn gebruikt en in welke hoeveelheden. Daarnaast bevat het paspoort informatie over de kwaliteit van de materialen, de locatie en de financiële en circulaire waarde. Een afvalvrije economie begint immers met het inzicht dat elk materiaal waarde heeft. “Het zijn allemaal limited editions”, zegt Van den Bosch. “In Madaster krijgt elk materiaal een identiteit, waardoor het niet meer als anoniem afval kan verdwijnen.”

Populair bij bedrijven
In september 2017 ging het Madaster platform van start. “Overheidsorganisaties maken er in toenemende mate gebruik van. De grootste groep gebruikers zijn op dit moment bedrijven, waaronder beleggers in vastgoed, winkelcentra, grote bedrijven die veel vastgoed bezitten en property managers die vastgoed onderhouden. Ook bedrijven die vastgoed huren, willen steeds vaker weten welke materialen er verwerkt zijn in het gehuurde gebouw. Daarnaast maken bouwers, architecten en constructeurs er gebruik van.” Particulieren zijn nog in de minderheid. “Wel gebeurt het steeds vaker dat bouwers het materialenpaspoort beschikbaar stellen aan particulieren. VolkerWessels registreert bijvoorbeeld alle nieuwbouw in Madaster. Wanneer een woning is opgeleverd, geeft het bouwbedrijf de nieuwe woningeigenaar toegang tot het materialenpaspoort.”

Registreren en ontsluiten
De in Madaster opgeslagen informatie is eigendom van de gebouweigenaar. De materiaalgegevens heeft hij steeds paraat, wat handig is wanneer hij beslissingen over huur, verkoop, renovatie of sloop neemt. Desgewenst kan de eigenaar derden veilig toegang geven tot data. Voor bouwers, architecten en ontwerpers is Madaster als ontwerptool en archief interessant. “Voorheen werd een bouwtekening weggegooid, zodra een pand was opgeleverd. Nu wordt die bewaard en is duidelijk waar en hoe materialen zijn verwerkt. Dat is handig voor een bedrijf dat een gebouw onderhoudt. Maar ook voor een bedrijf dat een aanbod wil doen voor een verbouwing. Hierin kan worden meegenomen hoe gebruik wordt gemaakt van de materialen die al in het gebouw zitten.”

Financiële waardering
Het materialenpaspoort bevat een financiële waardering van de gebruikte materialen. “De waardering is vooralsnog gebaseerd op marktgegevens en wordt op drie niveaus gegeven: per schil in het gebouw, per materiaalsoort en voor het gebouw als geheel. We geven de huidige restwaarde en de verwachte restwaarde. Hierbij wordt rekening gehouden met de historische prijsontwikkeling en de huidige prijs van materialen. Er wordt gecorrigeerd voor factoren als inflatie, arbeidsloon en wat het kost om materiaal vrij te maken.” De financiële waardering van materialen zal steeds belangrijker worden. “Gebouweigenaren zullen straks niet meer betalen voor het laten slopen van gebouwen, maar een reële prijs willen ontvangen voor hun materialen. Naarmate meer materialen hergebruikt worden, kunnen we de waarde nog beter inzichtelijk maken. Naast materialen zullen we dan ook gebruikte producten kunnen waarderen. Relevant voor gebruikers, want een deur is bijvoorbeeld meer waard dan een ongedefinieerd stuk hout.”

Circulaire waarde
Het materialenpaspoort bevat ook de circularity indicator (CI). “In onze berekeningssystematiek combineren we de twee belangrijkste denkrichtingen in circulariteit: de benadering van de Ellen MacArthur Foundation en de cradle-to-cradle benadering. De CI houdt onder meer rekening met de materialen in een gebouw, de levensduur van deze materialen ten opzichte van de levensduur van het gebouw en de wijze waarop de levensduur van materialen kan worden verlengd. Dit wordt uitgedrukt in een percentage: hoe hoger de score, hoe beter.”

Voor gebouweigenaren zal een hoge CI steeds belangrijker worden. “Gerenommeerde certificeringspartijen zullen dan ook zeker rekening gaan houden met de CI”, verwacht Van den Bosch.

Interessant voor fabrikanten
Wat betekent Madaster voor fabrikanten? “Fabrikanten geven informatie aan aannemers wanneer hun producten in nieuwbouw of renovatie worden gebruikt. Vaak gebeurt dat in de vorm van gedetailleerde BIM-modellen. Een fabrikant die zijn documentatie op orde heeft, geeft betere support aan de aannemer en aan Madaster.” Bovendien bevat Madaster gegevens die voor fabrikanten interessant zijn. “Het is belangrijk om te weten waar je producten zijn verwerkt, hoe lang ze er al in zitten en wanneer ze vrijkomen. Stel dat je een nieuw product hebt ontwikkeld dat ecologisch beter is dan het oude product, dan wil je dat aan de betreffende gebouweigenaren en gebruikers laten weten. We zijn in overleg met fabrikanten om te kijken hoe informatie uit Madaster voor hen beschikbaar kan komen.”

Naar een wereldwijd register
In oktober 2018 was in Nederland 1 miljoen m2 geregistreerd. “Eind 2018 gaan we over de 2 miljoen m2 heen ”, zegt Van den Bosch. “Over vier jaar willen we in 2 continenten en 10 landen actief zijn.” Zwitserland is het eerstvolgende land waar Madaster wordt uitgerold. “Banken, verzekeraars, bouwers en beleggers in Zwitserland zijn enthousiast, omdat we met een geautomatiseerd product data beschikbaar stellen en een non-profitorganisatie hierop toezicht houdt. Dat Madaster relatief goedkoop is, wereldwijd wil werken en goede connecties heeft met verschillende partijen en leveranciers, vinden ze ook een voordeel.” De groei zal Madaster in de kern niet veranderen: “We zijn geen partij die gericht is op winstmaximalisatie, verkopen data zeker niet door en staan onder toezicht van een onafhankelijke non-profitorganisatie. We willen alleen transparantie creëren om de transformatie naar een circulaire economie te versnellen.”