Renovatie en doorbraak verbindt wijk De Waart met centrum Helmond

De Helmondse wijk De Waart dateert uit 1976. Omdat de sociale huurwoningen in de wijk toe waren aan een upgrade, nodigde woningcorporatie Woonpartners bureaus uit om een verbeterplan te maken. De keus viel op het plan van BouwhulpGroep te Eindhoven. Willy Smits, teamleider Vastgoedbeheer van Woonpartners, en Sandra Arts, architect van BouwhulpGroep, vertellen hoe het plan is uitgevoerd.

“Wijk De Waart ligt verscholen achter het centrum”, zegt Smits. “Om de wijk meer bij de stad te betrekken, wilden we een doorgang naar het centrum creëren. Tegelijkertijd wilden we onze huurwoningen verduurzamen, zodat ze nog 25 tot 40 jaar kunnen blijven.” Op basis van deze uitgangspunten had BouwhulpGroep eerst een programmastudie met meerdere scenario’s gemaakt. “Van daaruit zijn we gekomen tot een ontwerp met technische, stedenbouwkundige en architectonische ingrepen”, aldus Arts.

Beginsituatie
Kenmerkend voor de wijk zijn de rug-aan-rugwoningen. “De achterkanten van de woningen staan tegen elkaar en aan de randen zijn ze ingesloten door latere bebouwing”, legt Arts uit. “Verder grenzen de woningen met hun voorkant aan de straat. Daardoor is de voorkant in feite ook de achtertuin, waarbij hoge schuttingen het zicht vanuit de straat op de woningen belemmeren. Vanwege de behoefte aan privacy in hun achtertuin zijn in de loop der jaren de toegangen vanuit de straat naar de voordeuren ook dichtgezet met poorten. De wijk heeft daardoor een soort fort-karakter gekregen.” De beslotenheid van de wijk werd nog versterkt, doordat centraal in de wijk maar één kleine visuele doorgang was. “Een soort muizenholletje: een smalle passage onder een woning door, die alleen toegankelijk was voor voetgangers en fietsers.”

Stedenbouwkundige oplossing
Bij dit ‘muizenholletje’ is een doorbraak gemaakt. “Woonpartners had al twee woningen aangegeven die hiervoor twee woningen gesloopt zouden moeten worden. Op basis van onderzoek concludeerden wij dat het beter was om twee andere woningen te slopen en één nieuwe woning terug te plaatsen, maar dan in een gedraaide positie, dus niet rug-aan-rug met een andere woning.” Op deze wijze is voor voetgangers, fietsers én automobilisten een bredere doorgang gecreëerd. “De doorgang is nu ook helemaal open; je hoeft dus nergens meer onderdoor te gaan.”

Meer openheid
Het idee om de dichte poorten bij de entrees weg te halen en zo meer openheid te creëren, haalde het niet. “De privacywens van de bewoners is hier gerespecteerd”, zegt Arts. Bij de galerijwoningen is wel meer openheid gecreëerd. “De galerij was eerst maar van één zijde te benaderen via een trap. Aan de andere zijde is nu een trap toegevoegd.”

Verduurzaming
Aannemer BanBouw bouwde de nieuwe woning en heeft de bestaande 36 sociale huurwoningen volgens plan grondig gerenoveerd. Oude VR-ketels zijn vervangen door HR-ketels en in elke woning is een CO2-gestuurd mechanisch ventilatiesysteem geplaatst. Daarnaast zijn keuken, douche en toilet vernieuwd. Grondvloeren zijn geïsoleerd. “De buitenschil is ook helemaal aangepakt”, vertelt Arts. “Spouwen zijn nageïsoleerd, hemelwaterafvoeren zijn vervangen en het voegwerk is helemaal vernieuwd. De houten kozijnen met enkel glas zijn vervangen door kunststof kozijnen met HR++-glas.” Het betreft kunststof kozijnen met het VEKA profielsysteem SOFTLINE 82 NL, die aan de buitenkant zijn uitgevoerd met VEKA SPECTRAL antraciet ultramat. De kozijnen zijn geleverd door Munsterman in Echt.

Visueel aantrekkelijker
De renovatie, die grotendeels plaatsvond in 2018 met een uitloop in 2019 plaatsvond, heeft de woningen van Woonpartners een frisse, eigentijdse uitstraling gegeven. De kleurcontrasten die zijn aangebracht om de stedenbouwkundige structuur te ondersteunen, dragen bij aan een gevarieerder beeld. “Zowel de galerijwoningen als de lager gelegen woningen die grenzen aan de as waarin de doorbraak is gecreëerd, onderscheiden zich van de rest. Het metselwerk van deze woningen is namelijk in een andere kleur geschilderd.”

Bewoners tevreden
“De wijk is opener geworden en is er qua leefbaarheid op vooruitgegaan. Ook het uiterlijk is verbeterd”, zegt Smits. “Met de renovatie is de wijk klaar voor de toekomst. In de komende twee tot drie jaar zal in de aangrenzende straten richting centrum ook een upgrading plaatsvinden, onder meer met nieuwbouw. Daarnaast gaat de gemeente de infrastructuur, de bestrating en de parkeergelegenheid vernieuwen, ook in De Waart.” Wat vinden bewoners van de renovatie? “Zij zijn tevreden over het comfort van de woningen en de energiebesparing.”

Maatwerk: leuk
Werken binnen een bestaande context is vertrouwd voor Arts. Het maatwerk dat bij renovatie hoort, zorgt altijd voor interessante uitdagingen. “Neem de nieuwe woning: die moest uiteraard helemaal bij de bestaande woningen passen. Alleen moest dat wel gebeuren met nieuwe stenen én volgens de huidige eisen voor nieuwbouw, die heel anders zijn dan de eisen van 1976. Het is leuk om uit te puzzelen hoe je dat doet.”

Compleet bureau
Als advies- en architectenbureau werkt BouwhulpGroep vooral in de bestaande stad. “In heel Nederland doen we zowel renovatie- als nieuwbouwprojecten.” Onderzoek speelt daarbij vaak een belangrijke rol. “We analyseren de bestaande situatie: wat zijn de huidige kwaliteiten en welke dilemma’s zijn er op het gebied van stedenbouwkunde, architectuur en techniek? Daarnaast kijken we goed naar de wijze waarop mensen hun woning gebruiken. We hebben dan ook een team van architecten, stedenbouwkundigen, bouwkundigen, een duurzaamheidspecialist en kostendeskundigen. Je kunt ons voor onderzoek en/of vormgeving vragen: we kunnen het hele traject aan!”